Arabuluculuk Hukuku

Arabuluculuk nedir?

Arabuluculuk, 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda tanımlandığı şekliyle; 

• sistematik teknikler uygulayarak, 
• görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, 
• onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, 
• tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, 
• uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen 

uyuşmazlık çözüm yöntemidir.

Arabulucuyu kim seçer?

Taraflar arabulucuyu kendileri seçebilirler. Taraflardan birinin önerdiği arabulucuyu diğer taraf kabul edebileceği gibi taraflar birlikte seçim yapmak konusunda da anlaşabilirler. Zorunlu arabuluculuğun söz konusu olduğu durumlarda taraflar arabulucu konusunda anlaşamazlar ise arabuluculuk büroları tarafından arabulucular sicilinden bir arabulucu uyuşmazlık için atanır.  Sicile kayıtlı arabulucuların güncel listesine Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın internet sitesinden ulaşılabilir. 

Hangi uyuşmazlıklarda arabuluculuğa başvurmak zorunludur?

Hukukumuzda arabuluculuk kural olarak ihtiyari yürüyen bir süreçtir. Taraflar isterlerse üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıkları ile sınırlı olmak üzere arabuluculuğa başvurabilecekleri gibi doğrudan yargısal yolu da tercih edebilirler. 

Arabuluculuğa başvurunun zorunlu olduğu durumlar ise 01.01.2018 tarihi itibariyle bazı işçi işveren uyuşmazlıkları ile 01.01.2019 tarihi itibariyle yine bazı ticari uyuşmazlıklardır. İlgili kanunlarında arabuluculuğa başvurunun dava şartı olduğu belirtilen işçi işveren uyuşmazlıkları ve ticari uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabuluculuğa müracaat edilmediği anlaşılır ise açılan dava, dava şartı yokluğundan reddedilir. 

Belirli işçi işveren uyuşmazlıkları ve ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuğa zorunlu başvuru söz konusu ise de taraflar zorunlu arabuluculuk süreci sonunda anlaşmaya varamadıkları takdirde yine yargısal yoldan uyuşmazlıklarını çözümlemeyi seçebilirler.  

Arabulucu uyuşmazlık konusunda hakim gibi karar verir mi?

Arabuluculuğun temel ilkelerinden biri iradi olmasıdır. Taraflar gönüllü olarak bu sürece katılırlar ve kendi çözümlerini menfaatleri doğrultusunda arabulucu önünde müzakere ederek kendileri belirlerler. Arabulucunun hakim gibi sürecin sonunda bir karar alması ve bu kararın taraflar açısından bağlayıcı olması gibi bir durum söz konusu değildir. Arabulucu ancak tarafların çözüm üretme konusunda zorluk yaşadıkları durumda gerekirse çözüm önerileri sunar. Arabulucu süreç içerisinde hakimden farklı olarak hangi tarafın hukuken haklı olduğunu tespit etmeye çalışmak yerine tarafların çözümlerini kendilerinin bulmalarına yardımcı olan bir rol üstlenir. 

Dava açıldıktan sonra arabuluculuğa başvurulabilir mi?

Uyuşmazlık tarafları, dava açılmadan önce veya dava sırasında arabulucuya başvurma konusunda anlaşabilirler. 

Arabuluculuğun avantajları neler olabilir?

• Kazan-kazan ilkesi gereğince her iki tarafın da ihtiyaçları doğrultusunda kazanımlar elde ederek uyuşmazlıklarını çözebilmelerini sağlar
• Yargı sürecinde aleniyet söz konusu iken arabuluculukta gizlilik esası vardır. 
• Toplumsal barışın tesisine hizmet eder
• Yargı sürecine oranla arabuluculuk süreci çoğu zaman daha kısa zamanda ve daha az masrafla tamamlanır.
• Mevcut ilişkilerin uyuşmazlık nedeniyle sona ermesini önler, dostane bir çözüm yöntemidir

Arabuluculuk ücreti nasıl belirlenir?

Aksi kararlaştırılmadıkça arabulucunun ücreti, arabuluculuk faaliyetinin sona erdiği tarihte yürürlükte bulunan Arabulucu Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenir ve ücret ile masraf taraflarca eşit olarak karşılanır. Taraflar, Arabulucu Asgari Ücret Tarifesinde belirlenen ücretlerin altında bir ücret kararlaştıramazlar

Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların vardıkları anlaşmanın geçerliliği nedir?

Taraflar arabuluculuk faaliyeti sonunda bir anlaşmaya varırlarsa, bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirler. İcra edilebilirlik şerhi dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuşsa, arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden; davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa başvurulması durumunda ise davanın görüldüğü mahkemeden alınabilir. İcra edilebilirlik şerhi taşıyan anlaşma, ilam niteliğinde belge sayılır. 

Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. 

Arabuluculuk süreci hangi hallerde sona erer?

• Tarafların anlaşmaya varması. 
• Taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi. 
• Taraflardan birinin karşı tarafa veya arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini bildirmesi. Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi. 
• Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi.